Hastings Kamuzu BandaaEe8ediog

Banda mausoleum.

Ngwazi Dr. Hastings Kamuzu Banda wakaba mlongozgi (president) wakwamba wa chalo cha Malaŵi. Dr. Banda wakababika mu March mu chaka cha 1898 ku Mtunthama mu Boma la Kasungu. Wakati wakumana na bazungu abo bakaba batebeti ba Chiuta (missionaries) bakufuma ku Scotland ba mpingo wa Church of Scotland uwo sono ku Malaŵi wukuchemeka CCAP (Church of Central Africa Presbyterian) mu chaka cha 1905 mu mwezi wa chinkhondi na chibiri (July) Dr. Banda wakatemwa chomene masambiro ndipo wakaluta ku School ya Mtunthama ku Kasungu iyo yikaba pasi pa Khondowe Mission ya uko sono kukuchemeka Livingstonia. Chifukwa chakutemweseska masambiro, mu chaka cha 1915 mu April, Dr. Banda wakanyamuka ku Malaŵi paulendo wakuluta ku Rhodesia (sono Zimbabwe) uko wakafumako mu December 1916 kuluta ku South Africa. Wakagwirapo zintchito nakupanga masambiro ku South Africa mpaka mu July 1925 apo wakaluta ku America uko wakapanga masambiro ya ung'anga wachizungu (Doctor of Medicine)pa Meharry Medical College, ku Nashville, mu chigaba cha Tennesse ku America ,ndipo wakamalizga mu May 1937. Mu August 1937 Dr. Banda wakaluta ku chalo cha baNgerezi uko wakalutizga masambiro ghake gha uDoctor ku Liverpool mu July 1941 na London mu May 1945. Vikati vyalema kukhala na bazungu, Dr. Banda wakaluta ku Kumasi ku Ghana mu August 1953. Ndyale za ku Nyasaland zikati zasuzga, Dr. Banda wakawelera ku Nyasaland pa 6 July 1958. Pa 6 July 1964 Nyasaland wakapokera wanangwa kufuma ku England ndipo wakasintha zina la Nyasaland kuba Malaŵi. Dr. Banda wakaba nduna yakwamba (Prime Minister) wa chalo cha Malaŵi. Malaŵi wakatola wanangwa wake wose pa 6 July 1966 apo Dr. Banda wakawa mlongozgi (President) wake. Dr Banda wakaba mlongozgi wa Malaŵi mpaka mu May 1994 apo Bakili Muluzi wakasankhika kukhala mlongozgi. Mu May 2004 Muluzi wati watondeka kusintha malango gha Malaŵi (constitution) kuti wabe mlongozgi vyaka vinandi Bingu wa Mutharika wakasoleka kuba mlongozgi wachitatu wa Malaŵi. Dr. Banda wakakwezgha chalu cha Malaŵi chomene ndipo wakazenga vinthu vinandi nyengo iwo wakaba mlongozgi wa Malaŵi. Pa vinyake ivyo wakazenga, ndi ivi: school ya pachanya chomene ya Kamuzu Academy ku Mtunthama uko wakababikira iyo yikajulika pa 21 November 1981; University of Malaŵi na nyumba za Boma na vinthu vinyake vinandi. Dr. Banda wakatayika pa 25 November mu chaka cha 1997.

Sono boma la Malaŵi lamuzengela Kamuzu dindi liweme ilo lijulikenge ku banthu sono-sono. Dindi ili lili pafupi na malo ghakukumbukilapo bakufwa pa nkhondo (War Memorial) ya ku Lilongwe. Mulongozgi Bingu wa Mutharika wakuyezga-yezga kuti wabe nga ndi Kamuzu pavyakuchita vinyake, kweni kuti wafikengepo pa Nkhwantha yila yayi. Nimwana chomene pa mahala kwa Kamuzu.

External Links[edit | edit source]

  • Career Highlighs
  • Dr. Hastings Kamuzu Banda
  • Encyclopedia Britannica
Ee 89Abaa d xRe YyNn Rr7 Bp QIiqdki_CoicmGg aq h Uu

Popular posts from this blog

Create Tmux pane with sudo from sudoed pane?.piWw X ZOo Yyxj cāhr XesY Nnu F

Unreal Enginee pth3ren:noiI oct Tend Rr teAftm

Plėnakiaiуки H 59lуюOo _пкf Ml; ak о