Bfvtmrc

Armãnjili (icã Ellino-Latinili, Rãmãnjã, Vlaho-Machedonjili, Vlahili) suntu oaminili (bãrbats icã muľari) d -unã mileti tsi bãneadzã tu Balcani (shi dipuni dit dauãli populi, atsel trac sh'atsel roman, dupã tsi Trachia fu azvimtã sh'acãtsatã aoa sh'ma nsus di 2000 di anj di miletea romanã).

Dziua Miletiei : 25 di Martsu - Ellada

Poezie armãneascã tu Machedonia

Ini oara anda laolu a nostu vash aflã isihia...

Sh tuts diadun s'amintãmu anamea sh tinjia...

Mash ti prosuplu ali vruta noastã "Machedonia"...

Cãtse Armãnji ?[alâxire | modificare sursă]

Grammatica armãnã

Pi Terra mash laolu Armãnu/Rrãmãnu iutsido bãneadzã, ari Dikiul tas hibã numãsitu Vlaho-Machedonu.

Mihail Boiagi

Constantin Ucuta

Limba Armãnã (icã "Vlaho-Machedonã")[alâxire | modificare sursă]

Limba-armãneascã

Mariana Bara

• Yramiolu Armãnu (icã "Vlaho-Machedonu")

Naima multsãi armãnji di adzã anyrãpsescu cu yramiolu elinu. Un numir cama njicu anyrãpseashti cu yramiolu latinu.

• Yrami elini (Ελλενικο αλφαβετο):

Αα Alpha, Ββ Beta, Γγ Gamma, Δδ Delta, Εε Epsilon, Ζζ Zeta, Ηη Eta, Θθ Theta, Ιι Iota, Κκ Kappa, Λλ Lambda, Μμ Mu, Νν Nu, Ξξ Xi, Οο Omicron, Ππ Pi, Ρρ Rho Σσς Sigma, Ττ Tau, Υυ Upsilon, Φφ Phi, Χχ Chi, Ψψ Psi, Ωω Omega.

• Yrami latini: a, ã, b, c (ch), d (dh, dz), e, f, g (gh), h, i, j, k, l (lj), m, n (nj), o, p, r, s (sh), t (th, ts), u, v, w, x, y, z.

Laolu Armãnu mutritu di ahnanghea[alâxire | modificare sursă]

• Armãnji/Rrãmãnji icã Vlaho-Machedonji (alti numi griti di xeni: Aromâni, Elino-Vlahi, Machedo-Rãmenji, Macedo-Români, Tsintsari, Tsobani, Vlahi, Vlashi, Vlasi...) suntu unu popul tsi bãneadzã tu Gãrtsia, Sãrghia, Republica Machedonia, Arbinishia, Vurgaria shi Romãnia. Numirlu a loru easte luyursitu cama di 100,000^[1]. U asburãscu Limba armãneascã ca "limbã di mamã", ma ahorghea di aiestã shi limbili a miletsloru natsionali namisa di cari bãneadzã.

Zãrtsinã[alâxire | modificare sursă]

• Armãnji suntu unu popul cu ahãndoasi zãrtsinji tu Makedonia di Zãmani alu Filip, Alexandru sh Aristotel.

Adzã s'luyurseashti cã strãpãnji a loru suntu vecli trachianji tsi bãna tu Balcanlu tutu, tu Machedonia ditu Zãmani, Epiru, Tesalia, Tracia, Pindu.

Istoria di dialihea[alâxire | modificare sursă]

Veclea Amirãrie romanã tu Balcanlu, zãrtsinã a Armãnjiloru

• Armãnji tsãnurã apreasã vrearea ti isnafi cu tuti cãtrãnjili tsi li trapsirã tu laia isturili tsi u avurã. Di anda Machedonia chiru polimlu cu Amirãria Romanã, armãnji bãnarã tu 3 amirãrii xeani : Amirãria Romanã ditu Ascãpitatã, Amirãria Romanã ditu Apiritã, Amirãria Otomanã.
• Ahorghea di aiesti 3 mãri amirãrii sum cari bãnarã, armãnji mutarã sh ndauã craturi a loru: Vlãhiili, Amirãria Vlaho-Vãryarã, Printsipat di la Pind.

Istoria laolui Armãnu

Ndauã luyurii di simasie

• Laolu Makedo-Armãnu (idghiul iasti) bãneadzã di cama di 2000 di anji.^[2]
• Limba Makedonã i Armãnã (idghea iasti) u asburãscu pãpãnji a noshtsã di cama di 2000 di anji.
• Limba asburatã di ashi numãsitslj "vlahi", "elino-vlahi", "tsintsari", "macedono-romãnji", "vlasi" i alti ahtãri chirãturi di pãrnoanji, iasti idghea limbã tsi s'asbura tu Makedonia ditu Zãmani alu Aristotel, Filip ali Makedonia sh Alexandru Marli.
• Armãnji bãneadzã tu Balkanu di daima.
• Armãnji / "Vlahi" furã unu mari andrupãmintu ti culturã, ti ashkeri sh ti pãradz ti vãsãliili balkanitsi muderni.

Pistea ti Makedonji

Culturã[alâxire | modificare sursă]

Imnul Makedonu (Armãnu) di pãn tora

• Dimãndarea Pãrinteascã di Costa Belemace:

Pãrinteasca dimãndari

Nã sprigiurã cu focu mari

Frats di dadã shi di tatã

Noi, Armãnji di eta toatã.

Di sum plocile di murmintsã

Grescu a noshci bunj pãrintsã:

Nathimats mãri s'aibã ãn casã

Cai di limba lui s'alasã

Cai sh alasã limba lui

Slu ardã pira focului

Si s'dirinã yiu pri loc

Sãi si frigã limba ãn focu.

Nãs ãn vatra-lj pãrinteascã

Pi fumealjã snu sh'hãrseascã

Di fumelãi curunji snu bashi

Njic ãn leagãn snu ãnfashe.

Cai fudzi di a lui mumã

Shi dit pãrinteascã-lj numã

Fugã'i doara Domnului

Shi dultseamea somnului!

Imnul Armãnu di aua sh ninti

....................................

....................................

....................................

....................................

....................................

....................................

....................................

• Yramilao Armãńu (Literaturã)
• [[Adets Armãńi]
• Cãntitsi Armãńi
• Giocuri Armãńi

Catastisea Armãńiloru tu chirolu di adzã[alâxire | modificare sursă]

• Cu harea-a loru di prots evropeanji, Armãńi furã daima unu liantu anamisa di miletsli cu cari bãnarã, lucrãnda trã amintarea shi developarea a craturiloru natsionali balcanitsi.

• Putemu s-dzãtsemu cã isturia modernã a Armãńiloru easti isturia a craturiloru natsionali tu cari suntu bãnãtori loiali, tinjisits, ashi cumu furã di daima.

Pricunushceari

• Tu Republica Ex-Iugoslavã ali Machedonia, dzua di 23 Maiu iasti anyrãpsitã oficialu tu Constitutilj. Pãnã adzã nãsã easte singurlu crat tsi lj pricunuscu Armãnji ca Popul Constitutiv (cu numa di Vlahi- ti furnjia cã taha nãshi -populu Slavu- suntu "makedonji" sh asburãscu limba "makedonã").
• Armãnji di iutsido u iurtusescu Dzua Isnafiei pi 23 Maiu, dzuua cãndu sultanlu Abdul Hamid II

lj-pricunuscu Armãnji ("Vlahlj") ca popul/milete ahoryea cu tuti dikiutili (andrepturi) tsi lã si pricad tu Balcanu.

Consillu Machedonu/Armãnu cu scamnul Moscopoli

• Tu anlu 2008 sutsatili armãneshci luarã apofasea, deadun, s-bagã thimeljilu Consillui Armãńilor (Consillu Makedo-Armãńiloru).

Scamnul a Consillui s-aleapsi Muscopolea, locu simbolu di isturilj armãńasca sh-evropeanã.

• Ma-nsusu di tuti, CA ari ca scupo s-amintã pricãnushtearea Armãńiloru, tu cathi cratu ditu Balcani, ca populu ahoryea, reghionalu, cari zburashti unã limbã neo-latina di pisti 2000 di anji shi cari sh-tsãnu adetsli di njilji di anji, ditu Makedonia ditu Zãmani shi pãnã adzã.
• Consillu Armãńiloru easti atselu organismu armãnescu cari va s-hibã boatsea a sutsatilor cari suntu membri tu elu, la organismi reghionali, natsionali (di cratu) shi internatsionali.
• Consillu Armãńiloru cãftã tu anlu 2009 statutlu di organismu consultativu (Participatory Status) la Consillu ali Evropã shi la alti organismi evropeani icã mundiali cari da giueapi tu dumenea dikiutiloru (rights) a omlui shi a minoritãtsloru natsionali.

Gãrtsia (Greece/Elada)

Arbinishia (Albania)

Republica Machedonia

• Tu Vãsãlia Makedonia di adzã, naima multsãi bãnãtori suntu vãryarlj, dupu nãshi arbineshlj sh dapoa miletea makedonã/armãnã. Nanaparti di aiesti treili, bãneadzã sh alti milets.
• Limba ofitsialã di cratu iasti limba vãryãreascã numãsitã nica "makedonicheascã".
• „ostatotsi od Anticikite Makedontsi se vlasite”

Tu Manualu di isturilj ti clasa 6-a iasti anyrãpsitu cã Alexandru Marli irra vlahu (armãnlu di adzã); aiesta vas dzãcã cã Academia Vãryãreascã i pricãnãscu ofitsialu pi Armãnji ca clirunonji a Makedonjiloru ditu Zãmani.

• Ti prota oarã limba armãńascã s-adrã limba ofitsialã tu cãsãbãlu Crushuva, Republica ali Machedonia cu detsizia-a Consiliumlu a Comunãljei Crushuva. Nãsã idhyia ashi irra cãftatã s-hibã pricunuscutã shi tu Comunile Bituli shi Shtip iu are cama multsã Armãnji, alla aiestã luyurii nica nu s-apruche.

Vurgaria (Bulgaria)

Sãrghia (Serbia)

România (Romania)

• Tu chirolu ditu soni s-bãgã timeljlu ali Fara Machedo-Armãnã ditu Romãnia tsi cilãstãseashti ca armãnji s-hibã pricãnãscuts ca popul ahorghea tsi sh-ari zãrtsina tu Makedonia ditu Zãmani alu Olimpia sh Filip Makedon.

Xeani (Diaspora)

Noturi[alâxire | modificare sursă]

1. ↑ Minoritãtsli ali Evropa
2. ↑ Branislav Stefanoski - Alu Dabigia: "Short descriptive history about the origin of the Arm'n-Macedonians; From pre-history to the colonization of Dacia" Casa Gramosta, Tetovo, Macedonia, 2005. ISBN 9989-9985-3-1

Izvuri di Nuntru[alâxire | modificare sursă]

• Limba armãneascã
• Personalitãts cu zãrtsinã Machedo-Armãnã.
• Articli ti Armãnji: ghivãsea pi limba machedonã!
• Tracianji
• Makedonia ditu Zãmani
• Amirãria Machedonã (Machedonia Teasã)
• Alexandru Marli
• Moscopole
• Yramustea
• Printsipat di la Pind

Izvuri di Nafoarã[alâxire | modificare sursă]

• Consiliul Makedon/Armãn
• Mutrea pi www.radiomakedonia.ro

0 - Evropa (Europe)

• Consillu ali E V R O P A
• Minoritãtsli ditu Evropa
• F U E N
• Y E N I
• E B L U L
• E U R A C

1 - Gãrtsia (Ellada)[alâxire | modificare sursă]

• Macedonian Heritage
• Museum of the Macedonian Struggle
• Hellenic Macedonia
• Pan Hellenic Cultural Association of Vlachs
• blog armânescu
• Dzuarlu Makedonia ditu Saruna
• Gramosteanji ditu Gartsia
• Soutsata Armanjiloru di Pieria
• www.tamos.gr
• www.vlahoialmyrou
• Armanji ditu Lipinitsa
• Sutsata-a Armãnjlor di Veria
• Vlahoi tu Gãrtsia
• Remenji tu Gartsia
• Vlachs tu Grãtsia - bana armãnjiloru makedonji
• Blog Armãnj tu Hellas

2 - Arbinishia (Albania)[alâxire | modificare sursă]

• Boatsea farshiroteasca

3 - Republica Machedonia (Republic of Macedonia)[alâxire | modificare sursă]

• Sutsata Punte tu Machedonia
• Tinirlji Armãnj ditu Machedonia

4 - Vãryãria (Bulgaria)[alâxire | modificare sursă]

• Armãnji

5 - Sãrbia (Serbia)[alâxire | modificare sursă]

• Armãnji tu Sãrbilj
• Sutsata-a Armãnjlor ditu Sãrbia

6 - Romãnia (Romania)[alâxire | modificare sursă]

• Sutsata ti Cultura Armãnescã di tu Romãnia
• ArmãnameaTv di tu Romãnia
• Consiliul-a Tinirlor Armãnji di tu Romãnia
• Dzãlili a Culturãljei Armãni
• Boatsea armaneasca
• Hoara Armãneasca Media
• asculta 3 emisii cathi dzua pi armãneashti la Radio Romãnia International
• Fimirida Bana Armãneascã
• T a s h y mass-media
• Giony mass-media
• blog Sutsata Armãnjloru di Craiova
• Zboară Niangrâpsiti blog armânescu

7 - Xeani (Diaspora)[alâxire | modificare sursă]

• Sutsata-a Armãnjloru di tu Gallia
• Unionlu MachedonArmanjlor di tu Ghirmanii
• Sutsata Fãrsherotlu di tu Americhia
• Makedonji/Armãnji tu Australia
• Hellenic Pan-Macedonia in USA
• Hellenic Pan-Macedonia in Canada
• Hellenic Pan-Macedonian Youth tu Americhia
• Hellenic Pan-Macedonia tu Avstralia
• Hellenic Pan-Macedonia tu Anglia
• Blog-a Sutsatãljei AROMANIA CATHOLICA
• Blogu ti a nostu tinjisitu Gicã Godi

Alti[alâxire | modificare sursă]

• [1] - Macedonia Info
• [2] - Macedonia Evidence
• [3] - ETHNICITY OF THE ANCIENT MACEDONIANS
• [4] - Eugene Borza.
• [5] In the Shadow of Olympus:The Emergence of Macedon-Eugene N. Borza.
• Macedonian Heritage
• History of Macedonia
• Ancient Macedonia
• [6] - Macedonia Info.

Biblioyrathilj[alâxire | modificare sursă]

• Bibliograthilj ti Popullu Armãnu Makedonu icã Vlahu

Vedz shi[alâxire | modificare sursă]

• Elenji
• Romãnji