Կուր RrafxPKk OoA 0 Nn bష Jje H.0SFft I9Ii

Կաղապար:Տեղեկաքարտ Գետ

Կուր գետը Կորիի մօտ

Բովանդակութիւն

  • 1 Աշխարհագրական դիրք
  • 2 Պատմական անդրադարձ
    • 2.1 Անուանում
  • 3 Կուր գետին հարկատուները
  • 4 Կուր Գետի շուրջը գտնուող քաղաքներ
  • 5 Պատկերասրահ
  • 6 Ծանօթագրութիւններ
  • 7 Աղբիւրներ
  • 8 Արտաքին հղումներ

Աշխարհագրական դիրք[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Կուր գետ, (Գուգարքի եւ Թիֆլիսի բարբառներով՝ Քուռ, թրքերէն՝ Kura, վրացերէն՝ მტკვარი - Mtkvari, ազրպէյճաներէն՝ Kür, յունարէն՝ Κύρος)։ Գետը կը պատկանի Կասպից ծովու աւազանին։ Երկարութիւնը 1,515 քմ է։ Հայկական բարձրաւանդակին կը պատկանի անոր վերին հոսանքը։ Սկիզբ կ՛առնէ Հայկական լեռնաշխարհի Փոքր Կովկասի հարաւ հիւսիսային հրաբխային բարձրաւանդակէն՝ Մեծ Հայքի Տայք նահանգի Արծիան (Արսիան) եւ անոր շարունակութիւնը կազմող Մեծրանց (այժմ Սողանլուղ) լեռներէն[1], Կող (թրքերէն Göle) գաւառի Կրիակունք լեռնադաշտէն․ (այժմ՝ Թուրքիա)։ Կուրը կը հոսի դէպի արևմուտք՝ Արտահան, ջրելով համանուն դաշտը, կը դառնայ դէպի հիւսիս՝ Ջաւախք և արևելք՝ Վրաստան, ջրելով Թիֆլիսի դաշտը։ Հոսքը կը շարունակէ դէպի հարաւ-արեւելք՝ Ազրպէյճան։ Կասպից ծովը կը թափի Արաքսին միանալէն ետք։

Անոր հոսքը կը զսպուի երկու ամբարտակներով․ մէկը Վրաստանի մայրաքաղաք Թիֆլիսին մօտ եւ միւսը Ազրպէյճան մտնելուն պէս, ուր Մինկաչեւիրի (Mingachevir) արուեստական լիճը կը կազմէ։

Պատմական անդրադարձ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Կովկասի շրջանը բնակուեցաւ հին ժամանակներէն։ Կուր գետին հովիտին շուրջ մարդոց հիմնական զբաղումը մօտ 4.500 տարիներէ ի վեր եղաւ հողագործութիւնը։ Պետութիւններ կազմուեցան, մշակոյթներ զարգացան․ սակայն ք․ա․ մօտաւորապէս 1․200 թ․ անոնց մեծ մասը քայքայուեցաւ բնական աղէտներու եւ բարբարոս ցեղերու ներխուժումներուն պատճառով։ Մարդու անսանձ շահագործումին իբր հետեւանք՝ անտառներու եւ առօտավայրերու հետզհետէ նուազումը, պատճառ դարձաւ ողողումներու թափին աճման․ այսպէս 20-րդ դարուն կէսէն գետի հոսանքին կառուցուեցան ջրամբարտակներ եւ ջրանցքներ, որոնք ալ աւելի նուազեցուցին անոր հոսքը եւ խորութիւնը։ Նաեւ ջուրը պղծուեցաւ Վրաստանի Թիֆլիս եւ Ռուստաւի քաղաքներուն ճարտարարուեստական գործարաններէն․ գետին մէջ կը թափէին մետաղներու տեսակներ՝ կոբալդ (cobalt), անագ (tin), նիքէլ (nickel) եւ կաղմիոն (cadmium)։ Ժամանակին՝ մինչեւ Թիֆլիս նաւարկելի գետը, դարձաւ դանդաղ ու ծանծաղ։ [2]

2002 թ, Հայաստանը, Վրաստանն ու Ազրպէյճանը համաձայնեցան բարելաւելու Կուր եւ Արաքս գետերուն աւազանը։[3]


Անուանում[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Ըստ աւանդութեան՝ Կուր գետի անունը դրած են հայ, վրացի և աղուան ժողովուրդները՝ ի նշան անոնց կուռ բարեկամութեան։

Ըստ Ստրաբոնի (Στράβων)՝ գետը անուանուեցաւ Կուր, ի պատիւ պարսից արքայ Կիւրոս Մեծին։

Վրացերէնով Mt'k'vari անունը (հին վրացերէնով՝ Mt'k'uari), կը նշանակէ հանգիստ ջուր։[4]

Կուր գետին հարկատուները[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Ստորեւ գետին հարկատուները [5] անոր հոսքին շարքով․-

  • Փոցխով՝ կը բխի Ախալցեայէն, Կուրին կը միանայ ձախ ափէն։
  • Փարվանա՝ կը բխի Ջաւախքի բարձրաւանդակէն, Կուրին կը միանայ աջ ափէն։
  • Ախալքալաք՝ կը բխի Ջաւախքի բարձրաւանդակէն, Թմբկաբերթի աւերակներուն մօտ, Կուրին կը միանայ աջ ափէն։
  • Դեւբետ կամ Խրամ՝ կը բխի Ջաւախքի հիւսիս, Թրիալէթի լեռնաշղթայի հարաւէն, Կուրին կը միանայ աջ ափէն։
  • Ալազան կամ Աղուան՝ կը բխի Մեծ Կովկասի հարաւային լանջերէն, Կուրին կը միանայ ձախ ափէն։
  • Աղստեւ՝ կը բխի Հ․Հ․ Փամբակի լեռներէն, Կուրին կը միանայ աջ ափէն։
  • Կողբ, Համուխ եւ Տաւուշ՝ Հ․Հ․ Տաւուշի շրջանին գետեր․ Կուրին կը միանան աջ ափէն։
  • Շամքոր կամ Չարէք՝ կը բխի Հ․Հ․ Սեւանի լեռնաշղթայէն, Կուրին կը միանայ աջ ափէն։
  • Թարթառ՝ կը բխի Արցախի Հանրապետութեան բարձրաւանդակէն, Կուրին կը միանայ աջ ափէն։
  • Խաչէն՝ կը բխի Արցախի Հանրապետութեան բարձրաւանդակէն, Կուրին կը միանայ աջ ափէն։
  • Գարգար՝ կը բխի Արցախի Հանրապետութեան բարձրաւանդակի Քիրս լեռէն, Կուրին կը միանայ աջ ափէն։
  • Արաքս՝ կը բխի Հայկական բարձրաւանդակի Բիւրակնեան լեռներու Սրմանց գագաթի աղբիւրներէն, կը ճեղքէ Պատմական Հայաստանը, ու կերտելով Հ․Հ․ եւ Արցախի հարաւային սահմանները կը մտնէ Ազրպէյճան, ուր կը միանայ Կուրին եւ միասին կը թափին Կասպից ծով։

Կուր Գետի շուրջը գտնուող քաղաքներ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

  • Պորժոմ, Կորի, Մցխեթ, Ռուսթաւի, Թիֆլիս, Մինկեչեւիր, Եւլախ, Սապիրապատ, Շիրուան, Սալեան

Պատկերասրահ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

  • Լաստանաւ Կուր գետի վրայով (1898)

  • Կամուրջ Կուր գետի վրայով

  • ջրաելեկտրակայան Կուր գետին վրայ

Ծանօթագրութիւններ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

  1. ↑ [1]
  2. ↑ [2] յունարէն
  3. ↑ [3](ֆր.)
  4. ↑ [4](անգլ.)
  5. ↑ [5]

Աղբիւրներ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

  • Պատմական եւ Արդի Հայաստանի աշխարհագրութիւն, Արփի Քիւրքճեան, Պէյրութ 1995
  • Խորհրդային Հայաստանի աշխարհագրութիւն, Կ․Օ․Օհանեան, Կ․Յ․Չերքեզեան, Երեւան 1967

Արտաքին հղումներ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

  • Ստրաբոն (անգլ.)
  • Թմբկաբերդ (արեւլահայերէն)
  • Երուանդունիներ՝ Կիւրոս Մեծ
  • Թմբկաբերդի առումը, Յ․ Թումանեան (արեւլահայերէն)
-

Popular posts from this blog

Create Tmux pane with sudo from sudoed pane?.piWw X ZOo Yyxj cāhr XesY Nnu F

Image
2 I'm unclear on the terminology here, so please bear with me. I use Tmux. I sudo foo in my current pane. It prompts for my password; I enter it. Now, for a while, the pane doesn't have to prompt again for my password when I sudo things. However, if I make a new pane in the current window (e.g. to edit a file while keeping the original pane visible), and I sudo bar , it will prompt for my password again. Is there a way to pass the "sudo unlocked" state of the first pane to the second one at the moment I create it? For what it's worth, my shell is Zsh. To be clear: I'm expecting a Tmux answer here, perhaps a way to change my window-splitting bindings to execute some command upon creating a pane. But I'd also be interested in other ways to configure
Read more

Unreal Enginee pth3ren:noiI oct Tend Rr teAftm

Image
Unreal Engine Тип Ігровий рушій Розробник Epic Games, Inc. Стабільний випуск 4.7 (24 лютого, 2015 ; 4 роки тому  ( 2015-02-24 ) ) Платформа ПК Xbox Xbox 360 Nintendo GameCube Wii PlayStation 2 PlayStation 3 PlayStation Portable iOS Android [1] Операційна система Microsoft Windows Linux Написано на C++ [2] , UnrealScript Ліцензія Proprietary, UDK вільна для некомерційного використання [3] [4] www.unrealengine.com  Unreal Engine на Вікісховищі Unreal Engine — ігровий рушій, розроблюваний і підтримуваний компанією Epic Games. Перша гра, створена на цьому рушію — Unreal — з'явилася 1998 року. З тих пір різні версії цього ігрового рушія використали в більш ніж сотні ігор, серед яких Deus Ex, Lineage II, Thief: Deadly Shadows, Postal 2, серіях ігор Brothers in Arms, серія ігор Splinter Cell, Tom Clancy's Rainbow Six, а також у відомих ігрових серіях Unreal і Unreal Tournament від самих Epic Games. Пристосований у перш
Read more

Plėnakiaiуки H 59lуюOo _пкf Ml; ak о

Image
Plėnakiai Plėnakiai Koordinatės 56°12′50″š. pl. 22°19′59″r. ilg.  /  56.214°š. pl. 22.333°r. ilg.  / 56.214; 22.333  ( Plėnakiai ) Koordinatės: 56°12′50″š. pl. 22°19′59″r. ilg.  /  56.214°š. pl. 22.333°r. ilg.  / 56.214; 22.333  ( Plėnakiai ) Apskritis  Telšių apskritis Savivaldybė  Mažeikių rajono savivaldybė Seniūnija Tirkšlių seniūnija Gyventojų skaičius 57 (2011 m.) Vietovardžio kirčiavimas (3 a kirčiuotė) [1] Vardininkas: Plėnakiaĩ Kilmininkas: Plėnakių̃ Naudininkas: Plėnakiáms Galininkas: Plė́nakius Įnagininkas: Plėnakiaĩs Vietininkas: Plėnakiuosè Plėnakiai – kaimas Mažeikių rajone, 6 km į pietus nuo Tirkšlių. Yra kapinaitės. Gyventojai [ redaguoti | redaguoti vikitekstą ] Demografinė raida tarp 1923 m. ir 2011 m. 1923 m. sur. 1959 m. sur. [2] 1970 m. sur. 1979 m. sur. 1986 m. [3] 2001 m. sur. 2011 m. sur. 245 232 185 123 74 69 57 Demografinės raidos his
Read more