Մկան ու կատվի ընկերությունը (հեքիաթ)l
Մկան ու կատվի ընկերությունը | |
|---|---|
 | |
| Տեսակ | գրական ստեղծագործություն և հեքիաթ |
| Հեղինակ | Գրիմ եղբայրներ |
| Հրատարակություն | 1850 |
| Cat and Mouse in Partnership | |
Մկան ու կատվի ընկերությունը (գերմ.՝ Katze und Maus in Gesellschaft), Գրիմ եղբայրների հեքիաթը, որը պատմում է մկան հանդեպ կատվի դաժանության մասին: Ըստ Աարնե-Թոմփսոնի հեքիաթային սյուժեների դասակարգման՝ կրում է 15 համարը` «Կարագի գողություն ընկերոջից» վերնագրով[1]:
Սյուժե[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Մուկն ու կատուն ծանոթանում են: Միևնույն ժամանակ կատուն խոստովանում է իր բարեկամությունն ու մեծ սերը, որի արդյունքում մկնիկը համաձայնում է նրա հետ նույն տանն ապրել և ընդհանուր տնտեսություն վարել: Նրանք որոշում են միասին ձմեռվա համար պաշար հավաքել, որպեսզի քաղցած չմնան, ինչի համար գնում են մի կճուճ յուղ և թաքցնում այն եկեղեցու խորանի տակ, որը, նրանց կարծիքով, ամենաապահով տեղն էր: Որոշ ժամանակ անց կատուն ցանկանում է փորձել յուղը: Նա խաբում է մկանը, թե իբր ինքը՝ որպես կնքահայր, հրավիրված է իր զարմիկի երեխայի կնունքին, սակայն իրականում վազում է եկեղեցի ու բացում է յուղի ամանը: Այս պատմությունը կրկնվում է ևս երկու անգամ՝ մինչև յուղի կճուճն ամբողջովին չի դատարկվում: Ի պատասխան սանիկի անվան մասին հարցերին` կատուն տարբեր անուններ է հորինում: Երբ գալիս է ձմեռը, մուկը և կատուն գնում են իրենց պաշարի հետևից: Մուկը, տեսնելով դատարկ կճուճը, միանգամից կասկածում է կատվին: Կատուն ի պատասխան կուլ է տալիս մկանը:
Ծագում և սյուժեի տարբերակներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հեքիաթը հայտնվել է Գրիմ եղբայրների հեքիաթների ժողովածուում սկսած 1812 թվականի առաջին հրատարակությունից, ինչպես նաև ընդգրկված է 1810 թվականի ձեռագրերի մեջ: Հավանաբար գրառվել է Գրետխեն Վիլդի կողմից: Ծանոթագրությունների մեջ նշված է նաև հեսսենյան տարբերակը աքաղաղի և հավի մասին, որոնք թանկարժեք քար են գտնում գոմաղբի մեջ և յուղի փոքր կճուճ են գնում դրանով, որից հավը քիչ-քիչ կտցահարում է: Աքաղաղը սպանում է հավին և թաղում է նրան:
Նմանատիպ սյուժեով նորվեգական հեքիաթում, որը գրառել է Պետեր Ասբյորսոնը № 17 համարի տակ, գլխավոր դերերում էին արջը և աղվեսը, իսկ աֆրիկյան հեքիաթում` հավը և կատուն:
Հանսյորգ Ուտերը մատնանշում է, որ մանրամասները հանդիպում են «Վեպ աղվեսի մասին» պոեմի ավելի ուշ լրացումներում: Առակների ժանրում հումորային տեսանկյունից և ավելի մեղմ ավարտով նույնատիպ պատմությունը գայլի և աղվեսի մասին է, որը տարածվել է 19-20-րդ դարերում[2]:
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ D. L. Ashliman, «The Grimm Brothers' Children’s and Household Tales»
- ↑ Uther, Hans-Jörg: Handbuch zu den Kinder- und Hausmärchen der Brüder Grimm. Berlin 2008. S. 6-7. (de Gruyter; ISBN 978-3-11-019441-8)
